Dar covid 19 hatt nèt augehaltet di zungmindarhaitn bodase soin gevuntet allz ummaz – durch video – vor da draitzege Konferéntz von Zungmindarhaitn, a bichtegar trèff gepitet vo alln zo magase ren ummaz pinn åndar un ren garade pinn politege vortretar o.

’Z håmda genump toal mearar baz sèchtzekh laüt tra vüarar un asesör von lentar von zungmindarhaitn, dirèktör von kulturinstitüt, sekretardje von kamöündar un von Toalkamöündar von zungmindarhaitn, referentn von saitn afte djornél geschribet in dise zungen un von nachrichte, laüt boda arbatn afte schaltarla vor di zung, profesör un nåsüachar vodar Universitét vo Tria, mearare laüt boda håm ka hèrtz dise tème un boda håm gemak drauren atz bia di stòrege zungmindarhatin von Trentino soin augehaltet un geschoant.

Dar Vorsitzar vodar Autonome Provìntz vo Tria, Maurizio Fugatti åhevante di arbatn hatt geböllt machan mechan azpe: “haüt mochparaz vennen lai on line, ma allz ummaz saibaraz geböllt bokhennen pitt alln aüchåndarn.

Disar o iz a senjàl vonan bege bobar bölln gian vür zo macha un no, vodar starchan bölle bobar håm zo arbata vor disan bichtege sektor vor ünsarne laüt.
Vo üs auz iz bichte, in an momént azpe disar o, gian vürsnen hèrta mearar vürzolega prodjèkte un arbatn zoa azta di zungmindarhaitn sain geschoant un übarhaup azta nèt khemmen gelatt alumma di lentar bosa lem”.

Vor daz sèll khinta z’soina mèchte bichte dar prodjèkt Coliving boda iz khent augelekk atz Lusérn, ’z lånt vodar zimbar zungmindarhait, pinn zil zo geba kontra in learnse von pèrng vüarante zo lebada naüge famildje.
“’Z iz a pilòt prodjèkt – hatta khött dar Vorsizar Fugatti – boda bart innhaltn vor viar djar, boda gitt zo zis, åna z’zala zis, viar quartìarn. Di vorsch boda soin khent inngètt zo giana zo leba azfta zimbar Hoachebene soin gest 38 un soin zuargerìft von gåntz Beleschlånt un von auzlånt o. Di naüng famildje soin khent zornìrt vonar Komisiong ad hoc nå strengate regln, zo süacha zo darkhenna di sèlln laüt boda mearar baz åndre håm lust zo macha soi lem in a lånt vo pèrge azpe Lusérn, gebante a hånt zo machaz khrescharn”.

A grauz izta khent getrakk vodar diridjént von Dipartimént sachandar un istirutzionàl relatziongen, Valeria Placidi un vodar diridjént von dianst vor di lokal zungmindarhaitn un european audit Giuliana Cristoforetti.

Di konferéntz iz, sidar hèrta, a bichtegar momént zo bokhennase un iz toal vo in alln in sèlln politeke boda ågian in zungmindarhaitn, dar trèff gitt zuar dar Djunta zo vorstiana pezzar bia ma sait gelekk pinn progråmm aftz allz daz sèll boda ågeat in stòregen zungmindarhaitn.
Zbisnen in pünkt geschribet in roatordnung an mitta abas hattma geredet übar bia di trentinar stòrege zungmindarhaitn soin geschoant un vürgetrakk. Dar Vorsitzar vodar Autority von Zungmindarhaitn, Dario Pallaoro hatt khött ke ’z izta starch mengl azta Provìntz un laüt arbatn pittnåndar zo macha khennen mearar di zungmindarhaitn in åndarn trentinar un in djungen un bia vor ditza di schual iz daz bichtegarste boda mage soin nåzohelva zo schoana di zungmindarhaitn. An åndadar bichtegar tema iz dar sèll sotzial-bichtschaft. ’Z izta mengl azta di laüt mang lem in dise lentar nützante allz daz sèll boda khint geopfart vo disan teritòrie. Ma mögat o vürleng zoagar zo schètza pezzar di zung politeke.

Dar profesór vodar Universitét vo Tria Jens Woelk hatt, anvétze, khött bia bichte ’z berat vor di zungmindarhaitn “auleng a nètz” nützante alle di teknolodjie boz gitt. Dar hatt darzuar khött bia di zen djar boda khemmen bartn soin di bichtegarstn zo macha übarlem di zungmindarhaitn un vor ditza barta soin mengl a plån koordinart zbisnen alle, boda schauget bait un boda innvånk di laüt o. Ma mocht arbatn zoa azta di zungmindarhaitn in di djar boda khemmen mangse darbérn alumma, khemmante z’soina a laboratorio vor se sèlbart un vor in gåntz Trentino.

In di Konferéntz hatta o geredet di profesören un nåsüacharen Giorgia Decarli si hatt geredet übar daz sèll bose hatt darvért von schualn von möknar un von zimbarn. Di hatt gevuntet ke siånka azta ’z provintziàl gesetz schoant starch di rècht zo lirna di zungmindarhaitn in di schualn, ditza khint nèt gåntz getånt, ditza peng in regln boda hatt di schual un boda macht az saibe malamentar åstèlln vor långa zait maistre un åndre laüt boda mang lirnen di zung von mindarhaitn in di untarschual un in khindargart.
Höarnse toal vonan lånt åna zo geba in djüst vèrt dar zungmindarhait in nèt genumma zo machase übarlem.

Pinn djar 2020, haltante kunt ke ’z soinda khent vornaügart alle di vüarom von Kamöündar un von Comun General de Fascia un ke ’z iz ìta kent vorlengart di zait zo maga inngem di vorsch zo haba an schutz un alle di åndarn vürlegom zo lega drinn in Plån vodar informatziong nidarlekk vodar provintziàl djunta, disar earst trèff iz gest an momént zo vorstiana pezzar baz zo tüana, vor mearare bichtege questiongen. In trèff boda khint – pinn zboate toal vodar Konferéntz - bodase bart haltn auz pa hoachnach 2021 bartma ren pròpio von progråmm vor di djornél vorz djar 2021 un auzzotoala in provintziàl Font vor di mindarhaitn vorz djar 2021.

Pildar un rede von Vorsitzar Fugatti hergerichtet von press Åmt

Übarsetzt von Schaltarle vor di zung von Toalkamou vodar Zimbar Hoachebene
(Traduzione a cura dello Sportello linguistico della Magnifica Comunità degli Altipiani Cimbri)